Strona główna
Poland 1 | Poland 2 | World A-E | World F-N | World O-Z | Linki | Technika | Wydarzenia | Magazyn
Bibliografia | Kontakt
Jon Grepstad Pinhole photography Moneta Camera Obscura Digital Camera Obscura Why pinhole camera © Jon Grepstad
Pinhole Photography - History, Images, Cameras, Formulas

© tłumaczenie: Justyna Komar

Aparaty otworkowe

Aparat otworkowy, to zazwyczaj światłoszczelne pudełko, z maleńkim otworkiem z jednej i filmem lub papierem fotograficznym z drugiej strony. Dostępnych jest kilka rodzajów komercyjnych kamer otworkowych, jak np. 4x5 Rigby, 4x5 i 8x10 Leonardo i Zero2000 (różne formaty). Na rynku są też co najmniej dwa kartonowe zestawy - zestaw Johna Adamsa w UK i zestaw wykonany przez Richarda Merza i Dietera Findeisena w Niemczech.

[przypis tłumacza: Znane nam są jeszcze: Jednakże większość fotografów otworkowych wykonuje swoje aparaty samodzielnie. Konstrukcja jest prosta. Aparaty produkowane komercyjnie, ze szlachetnych gatunków drewna czy z metalu, są przeważnie drogie - niektóre nawet bardzo drogie - i nie dają lepszej jakości obrazu niż te, wykonane domową metodą.

Aparaty otworkowe mogą różnić się ze względu na (a) ogniskową, (b) średnicę otworka, (c) liczbę otworków, (d) format zdjęcia, (e) płaską lub zakrzywioną płaszczyznę filmu, (f) typ światłoczułego materiału, (g) inne charakterystyki.

(a) Mówiąc ściśle, otworki nie mają ogniskowej. Mają nieskończoną głębię ostrości. Z przyczyn praktycznych termin "ogniskowa" jest używany do określenia odległości między otworkiem a filmem lub papierem. Otworki mogą mieć krótką, normalną lub długą "ogniskową" - każdą, pomiędzy ultra szerokokątnym a superdługim tele. Warto zauważyć, że wraz ze wzrostem ogniskowej, maleje przysłona. Innymi słowy, czas ekspozycji wydłuża się. (Patrz formuły poniżej.)
(Formuła na obliczenie przysłony to: f=v/d, gdzie f = przysłona, v = odległość od otworka do filmu lub papieru, d = średnica otworka). Aparaty otworkowe dają obrazy fascynujące szerokim i super szerokim kątem widzenia. W odróżnieniu od obiektywów fotograficznych super szerokokątne otworki dają obrazy rektilinearne: linie proste nie są wykrzywiane, także na brzegach obrazu. Początkujący powinni zacząć od aparatu szerokokątnego.

(b) Dla każdej ogniskowej istnieje optymalna średnica otworka, dająca najlepszą ostrość obrazu. Stworzono już wiele wzorów i wykresów. Zasadniczo, mniejszy otworek będzie dawał ostrzejszy obraz niż większy otworek. Jeśli jednak otworek będzie za mały, obraz stanie się mniej ostry, z powodu dyfrakcji. (Patrz formuły poniżej.)

(c) Aparaty otworkowe mogą mieć jeden lub kilka otworków. Wielootworkowe aparaty dają zachodzące na siebie obrazy albo specyficzne zdjęcia panoramiczne. Piękne obrazy, wykonane wielootworkową kamerą, znaleziono w Knuchel (1991: okładka, p. 35).
Początkujący powinni zacząć od kamery z jednym otworkiem. Moje własne doświadczenia dotyczą wyłącznie fotografowania pojedynczym otworkiem. Niektórzy zaawansowani fotografowie otworkowi posługują się szczeliną zamiast otworka. Aby zobaczyć piękne zdjęcia wykonane aparatem z pojedynczą szczeliną, zajrzyj do Knuchel (1991:53).

(d) Aparaty otworkowe mogą mieć różne formaty zdjęć. Aparaty te wykonywane są z pudełek po zapałkach, pojemników na film 35 mm, puszek na artykuły spożywcze, pudełek na płatki śniadaniowe, puszek po ciastkach, torebek i walizek, dużych drewnianych elementów. Jako aparaty otworkowe były również używane ciężarówki i wagony, podobnie jak pokoje w budynkach.
Niektóre aparaty zostały skonstruowane na film typu 126, który nie jest już produkowany przez Kodaka od 1999 roku, ale jest nadal dostępny w Film for Classics. Są fotografowie otworkowi, którzy używają aparatów na film typu 135 (na przykład poprzez usunięcie obiektywów z lustrzanek małoobrazkowych i zamocowanie lub przyklejenie w ich miejsce otworka). Tanie lustrzanki dwuobiektywowe na film typu 120 (np. rosyjskiej konstrukcji Lubitel), stare (niekolekcjonerskie!) aparaty mieszkowe na film typu 120, aparaty Box typ 120 czy aparaty Polaroid, mogą zostać łatwo przerobione na aparat otworkowy. Część fotografów otworkowych używa aparatów wielkoformatowych 4x5", 5x7" lub 8x10", stosując płytkę z otworkiem zamiast obiektywu. Niektórzy przygotowują płytkę obiektywową ze specjalnym mechanizmem otworkowym, np. krążek z zestawem otworków różnej wielkości.
Jednak większość aparatów otworkowych jest wykonana ze zwykłych pudełek czy puszek, z otworkiem na jednej ściance i prostym mechanizmem mocowania papieru lub filmów na drugiej. Często papier lub film są po prostu włożone do pudełka. Wielu otworkowców zaczyna od aparatu z pudełka po płatkach owsianych - zrobionych z cylindrycznego pudełka z kartonu lub metalu.
Osobiście uważam, że najlepsze rezultaty można otrzymać stosując średnio- lub wielkoformatowe filmy, ewentualnie papier w co najmniej podobnych rozmiarach lub większy. W wielu rejonach świata film typu 120 jest łatwiej dostępny niż wielkoformatowe błony cięte - szitki.

(e) Aparat otworkowy może mieć prowadzenie filmu po płaszczyźnie lub po wycinku walca (film może leżeć płasko lub być wygięty). Kiedy jest płasko, występuje spadek jasności (widoczny jak winietowanie), szczególnie w rogach obrazu i przy krótkiej lub bardzo krótkiej ogniskowej. Zdjęcie może być prześwietlone w centrum kadru i niedoświetlone na obrzeżach. Jednak to "winietowanie" może być wykorzystane jako charakterystyczny efekt estetyczny. Jeśli ktoś chce uniknąć spadku jasności, powinien stosować aparat z zakrzywionym prowadzeniem filmu, tak aby odległość między dowolnymi punktami obrazu a otworkiem była mniej więcej równa. Aparat otworkowy można wykonać z zaokrąglonej (walcowatej) puszki po ciasteczkach, przeciętej na pół, zgodnie z wzorem. Film lub papier jest ułożony na półokrągłej ścianie pudełka. Wielu fotografów otworkowych robi także aparaty z zakrzywioną płaszczyzną obrazu, z pudełek po płatkach owsianych. Ja osobiście używam aparatów z płaską płaszczyzną obrazu.
Przy zastosowaniu płaskiego prowadzenia filmu, otworek daje użyteczny kąt widzenia w przybliżeniu 125 stopni. Pole obrazowe wynosi około 3,5 razy długość ogniskowej. Obraz będzie się ściemniać w kierunku brzegów, ze względu na rosnącą odległość od otworka. Aparat z zakrzywionym prowadzeniem filmu ma większy kąt widzenia (w przybliżeniu 160 stopni).
Niektórzy fotografowie eksperymentują ze złożonymi płaszczyznami obrazu. Przykłady można znaleźć w Knuchel 1991. Jest to interesujące źródło do studiowania relacji między zdjęciem a aparatem. Płaszczyzna filmu, tak płaska, jak i zakrzywiona, może być radykalnie skośna czy odgięta w stosunku do otworka (aparaty otworkowe anamorficzne). Spadek światła będzie drastyczny i negatywy mogą wymagać specjalnej obróbki w ciemni lub obróbki cyfrowej. Prostym aparatem anamorficznym jest rura z otworkiem na końcu. Omniscope, według mojej najlepszej wiedzy, jest jedynym komercyjnie dostępnym aparatem anamorficznym i daje obraz 360 stopni na filmie 120.

(f) W aparatach otworkowych można używać filmu lub papieru fotograficznego. Czarno-białe i kolorowe filmy mają szerszą użyteczną skalę naświetleń niż slajdy. Czarno-biały XP-2 (dostępny w formatach 35 mm, 120, 4x5 cala) ma niezwykle szeroki zakres ekspozycji i może być naświetlany między 50 a 800 ISO. Ten zakres sprawia, że jest to materiał idealny do fotografii otworkowej. Czarno-biały papier fotograficzny ma niski wskaźnik ISO. Osobiście używam głównie Fujichrome 50 i Fujichrome Velvia, XP-2 oraz Ilford Multigrade RC. Niektórzy fotografowie rekomendują papiery matowe RC dla zakrzywionej płaszczyzny obrazu, aby uniknąć odbić. Błyszczący papier może być używany w aparatach o płaskiej płaszczyźnie obrazu, gdzie światło nie ulega odbiciu. Niektórzy fotografowie używają z powodzeniem papieru Ilfochrome. Filtr 85 B (czasem w kombinacji z filtrami z serii 81 i 82) może być stosowany do konwersji światła żarowego na dzienne. Z powodu długich czasów naświetlania, podczas ustalania parametrów ekspozycji, zarówno dla filmów jak i papierów, musi być brany pod uwagę współczynnik Schwarzschilda.

(g) Aparaty otworkowe różnią się także ze względu na inne charakterystyki:
Aparaty mogą być wykonane z różnych materiałów: kartonu, drewna, metalu i innych. Dla początkujących, najlepszym rozwiązaniem mogą być aparaty wykonane z kartonu, bowiem łatwo się nimi pracuje.
Niektórzy fotografowie używają neutralnego filtra szarego, w celu przedłużenia czasów naświetlania, gdy używają filmów, dla których czasy naświetlania są bardzo krótkie. Filtry mogą być także stosowane do kontroli kontrastu na papierach wielogradacyjnych oraz do kontroli koloru, gdy używamy filmów kolorowych lub papierów Ilfochrome.
Wiele aparatów domowej roboty ma tylko plastikową klapkę czy kawałek tektury jako migawkę. Taki jest też mój wybór, w przypadku większości z moich aparatów. Drewniane aparaty mogą mieć prostą, ruchomą migawkę. Przy krótkich czasach naświetlania ważne jest, żeby migawka otwierała się łatwo i delikatnie, bez drgań.
Niektórzy fotografowie przygotowują sobie ramkę do podglądu kadru, np. wycinając w tekturze okienko wielkości zdjęcia. Innym rozwiązaniem jest ramka z drutu zamocowana do aparatu. Ramka powinna być trzymana w tej samej odległości od oka, jaka jest między filmem a otworkiem (ogniskowa).
Fotografowie otworkowi, którzy używają aparatów wielkoformatowych, czasem stosują także większe "otworki do podglądu", gdy komponują kadr. Osobiście nigdy nie używałem ramki podglądu. Miałem zwyczaj pracować tym samym aparatem przez długi czas i zauważyłem, że mam świetne wyczucie zakresu kadru. Niektóre aparaty otworkowe są piękne same w sobie. Szwedzki fotograf otworkowy Peter Olpe zrobił kartonowe aparaty otworkowe w kształcie małych zamków i budynków (Olpe 1992). Aparaty takie, same w sobie są dziełami sztuki i jako takie bywają wystawiane.

Początkującym sugeruję zacząć od przygotowania aparatu z pudełka po płatkach owsianych lub z kartonu.

ciąg dalszy w tłumaczeniu...




Strona: 1  2  3  4  5  [6]  
© 2008 Pinhole
Wszelkie prawa zastrzeżone